RAZ JESZCZE (NARESZCIE) BRUNO SCHULZ
Fascynacja
twórczością i życiem Brunona Schulza w serbskich kręgach
intelektualnych jest zapewne dobrze znana wszystkim jego rodakom
mieszkającym w Serbii. Można wręcz zaryzykować
stwierdzenie, że nazwisko drohobyckiego artysty jest pewnego rodzaju
odpowiedzią na niestrudzenie powtarzane zdanie: "Pochodzę z
Polski". Ten fenomen nie jest być może do końca
zrozumiały, dość trudno jednoznacznie określić jego
genezę niewątpliwie duży wpływ na to miały czynniki
czysto literackie, jak choćby wielokrotnie podkreślany przez krytyków
literackich związek pomiędzy prozą Schulza i Kia, ale też szereg dość mglistych aspektów, które
ośmielę się nazwać... czysto socjologicznymi. Zjawiskiem
tym drobiazgowo zajmuje się Branislava Stojanović, asystent prof. P.
Bunjaka, która prowadzi dla studentów specjalny kurs poświęcony
Schulzowi, więc nie pozostaje nam nic innego jak poczekać cierpliwie
na rozwiązanie tej niesamowitej zagadki detektywistyczno-literackiej...
Póki co
w księgarniach pojawił się kolejny numer czasopisma Gradac (nr 148-149/2003, Čačak), w
całości poświęcony Brunonowi Schulzowi, który
przygotowała właśnie wspomniana Branislava Stojanović,
dobrze znana w kręgach schulzowskich na całym świecie,
dzięki swojej witrynie www.brunoschulz.prv.pl, prawdziwej
skarbnicy wiadomości o tymże artyście.
Publikacja zatytułowana
zgodnie z wieloletnią tradycją czasopisma po prostu "Bruno
Schulz" to od dawna oczekiwane kompendium wiedzy o artyście,
nie dziwi więc rozgłos jakiego pomału nabiera w środkach
masowego przekazu. Jednak ci, do których jest w rzeczywistości skierowana,
niewątpliwie już ją mają w swojej domowej biblioteczce i
cierpliwie się w niej rozczytują. Większość tekstów to
przekłady (z polskiego oraz węgierskiego), przygotowane przez B.
Stojanović oraz zaproszonych do współpracy tłumaczy,
tworzących zespół wielopokoleniowy i wywodzący się z
różnych kręgów (Lj. Rosić, P. Bunjak, A. Łasek, A. aranac, J. Jović, M. Barać).
Przede wszystkim należy
wspomnieć o otwierającym numer, tuż za zwięzłym
wstępem redaktorki, wyborze rewelacyjnej korespondencji Schulza,
zawierającej chronologicznie przedstawione listy Brunona z takimi
korespondentami jak Witold Gombrowicz, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Julian
Tuwim czy Artur Sandauer, tworzącej swoisty mini-dziennik, który czyta
się jednym tchem. Podobny charakter mają liczne wspomnienia o autorze
"Sklepów cynamonowych", które naświetlając postać
Schulza nie tylko jako artysty, ale także jako nauczyciela rysunku i
głęboko wrażliwego człowieka, jednocześnie
odzwierciedlają atmosferę czasów, w których mu przyszło
żyć. Dodatkiem do obu części jest swoisty słowniczek
"Kto jest kim w życiu Schulza" (Ko je ko u ulcovom ivotu), zamieszczony na końcu
numeru.
Miłośnicy twórczości Schulza na pewno z zainteresowaniem
przeczytają wybór najbardziej znanych artykułów historyczno- i
krytyczno-literackich najwybitniejszych polskich interpretatorów jego
twórczości takich jak Jerzy Ficowski, Jerzy Jarzębski,
Władysław Panas, Aleksander Fiut czy Włodzimierz Bolecki.
Niewątpliwie na uwagę zasługuje również bardzo oryginalny
tekst o prozie Schulza i Kia, którego autorem jest piszący
z tej okazji po serbsku Niemiec (!) Jörg Schulte, esej znanego
węgierskiego pisarza Petera Esterhįzyego (tł. M. Čudić),
czy też impresje Zorana Đericia. Specjalną
atrakcją numeru są zdjęcia Schulza i jego najbliższych,
stare pocztówki z rodzinnego Drohobycza, jak i reprodukcje fascynujących
rysunków i grafik.
Szczególną uwagę
chciałabym zwrócić na kilka tekstów tzw. "schulzoidów",
będących kolejnymi ogniwami w ogólnoświatowym
łańcuchu, łączącym te miejsca na kuli ziemskiej, które
zostały dotknięte bardzo specyficzną
"schulzomanią". W omawianym numerze reprezentuje ich kilku
najciekawszych serbskich pisarzy (Jovica Aćin, Dragan Boković, Mirko Demić) wybranych z licznej grupy tych, którzy swoją
twórczością spróbowali odpowiedzieć na przesłanie
promieniujące z dorobku artystycznego Brunona Schulza oraz legendy
spowijającej jego życie i tragiczną śmierć.
Wydanie dopełnia chronologiczny
spis wydarzeń dotyczących życia i twórczości Schulza, wykaz
przedstawionych w numerze schulzologów i schulzoidów oraz bibliografia
przekładów utworów B. Schulza, jego artykułów, recenzji i listów.
Agnieszka Łasek
Słowo Yu
Polonii. Biuletyn nr 19, s. 13.